Bariery architektoniczne to problem, z którym na co dzień styka się większość osób z niepełnosprawnościami. Różnego rodzaju dysfunkcje ruchowe sprawiają, że wykonywanie najprostszych czynności wiąże się ze sporymi trudnościami. Dlatego aby dać niepełnosprawnym poczucie komfortu, należy szczególnie zatroszczyć się o przemyślany projekt łazienki. Jak zaprojektować nowoczesną łazienkę dla niepłenosprawnych? Poznaj wymogi i przepisy.
Spis treści:
- Łazienka dla niepełnosprawnych – przepisy
- Kiedy wymagana jest łazienka dla niepełnosprawnych?
- Podstawowe wymiary i wymogi dla łazienki dla niepełnosprawnych
- Łazienka dla niepełnosprawnych w bloku
- Nowoczesna łazienka dla niepełnosprawnych - uwagi końcowe
Artykuł został odświeżony i rozbudowany o nowe treści. Ostatnia aktualizacja artykułu: 22.10.2024r.
Łazienka dla niepełnosprawnych – przepisy
Zaprojektowanie łazienki dla niepełnosprawnych to duże wyzwanie. Jeżeli pomieszczenie ma powstać w budynku publicznym, wykonawca zlecenia musi stosować się do obowiązujących przepisów. Jednak łazienka oraz WC dla niepełnosprawnych osób w mieszkaniu powinny być tak samo perfekcyjnie zaprojektowane. W przypadku gdy projektowana jest łazienka dla niepełnosprawnych w prywatnym domu, przepisy należy potraktować nie jako obowiązujący wymóg, ale jako najlepszą wskazówkę.
Jakie standardy musi spełnić łazienka dla niepełnosprawnych? Wymogi te są opisane w polskim, międzynarodowym i unijnym prawie. Jeżeli chodzi o przepisy krajowe, to najważniejszymi dokumentami są:
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r. z późn. zm.);
- art. 5 ust. 1 pkt 4 Prawa Budowlanego.
W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jest mowa o odpowiednich warunkach sanitarnych, jakimi musi wyróżniać się toaleta dla niepełnosprawnych. Wymogi te są też opisane w prawie budowlanym. Zgodnie z zapisami tej ustawy, zarówno budynki użyteczności publicznej, jak i wielorodzinne budynki mieszkalne muszą zostać przystosowane do korzystania z nich przez osoby mające problemy z poruszaniem się. Także postanowienia międzynarodowe dotyczące tego, jak powinna wyglądać taka toaleta – w tym Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych – są wiążące dla projektantów.
Z dokumentów jasno wynikają podstawowe kryteria, które musi spełniać taka łazienka. Przepisy mówią, że muszą znaleźć się tam:
- drzwi bez progów
- niskie szafki
- prysznic bez brodzika
- antypoślizgowa podłoga
- przystosowana misa ustępowa
- umywalka bez postumentów
Nie można zapomnieć o montażu uchwytów oraz poręczy. Trzeba też zapewnić osobom korzystającym z pomieszczenia przestrzeń manewrową nie mniejszą niż 150×150 cm.
produkty z kategorii Uchwyty dla niepełnosprawnychWięcej
Kiedy wymagana jest łazienka dla niepełnosprawnych?
Budynek użyteczności publicznej powinien mieć na każdej kondygnacji przynajmniej jedno takie pomieszczenie. Natomiast łazienka dla osoby niepełnosprawnej, która ma powstać w prywatnym domu, powinna być wykonana w oparciu o indywidualny projekt dopasowany do potrzeb konkretnego użytkownika.
Podstawowe wymiary i wymogi dla łazienki dla niepełnosprawnych
Trzeba dokładnie przemyśleć to, jaki układ i wyposażenie będzie miała łazienka dla niepełnosprawnych. Wymagania są surowe, ale priorytetem jest komfort jej użytkowników. Duże znaczenie mają wymiary pomieszczenia – toalety i łazienki muszą być projektowane z myślą o wyjątkowych potrzebach osób z dysfunkcjami ruchowymi.
Przestrzeń manewarowa w łazience dla niepełnosprawnych
Niezależnie od tego, czy właśnie powstaje prywatna łazienka dla niepełnosprawnych, czy toaleta publiczna osób z dysfunkcjami ruchowymi, wymiary oraz rozkład urządzeń powinny być wcześniej starannie przemyślane. Dotyczy to nie tylko wymogu zachowania przestrzeni manewrowej o wielkości 150×150 cm.
- Ogólna – w łazience należy zapewnić przestrzeń manewrową o wymiarach 150x150 cm, pozwalającą na swobodne poruszanie się osoby na wózku inwalidzkim.
- Przy urządzeniach – dodatkowo, przy każdym urządzeniu sanitarnym (miska ustępowa, umywalka, wanna/prysznic) należy zapewnić przestrzeń manewrową umożliwiającą swobodny dostęp i korzystanie z danego urządzenia.
- Nakładanie się – przestrzenie manewrowe przy poszczególnych urządzeniach oraz dodatkowa przestrzeń 150x150 cm mogą się nakładać.
Drzwi w łazience dla niepełnosprawnych
Bardzo ważną kwestią są drzwi. Muszą one mieć szerokość nie mniejszą niż 90 cm, jednak nie większą niż 100 cm. Należy zastosować także inne udogodnienia dla niepełnosprawnych. Łazienka musi być otwierana przy pomocy klamek umieszczonych na wysokości między 80 cm a 120 cm od podłogi. Urządzenia do otwierania okien powinny znajdować się nie wyżej niż na wysokości 120 cm.
- Minimalna szerokość – 90 cm dla drzwi, z których korzysta osoba na wózku.
- Drzwi wahadłowe dwuskrzydłowe – jedno skrzydło musi mieć minimum 60 cm, a szerokość obu skrzydeł powinna być jednakowa.
- Drzwi obrotowe i wahadłowe – wymagają dodatkowych drzwi rozwieranych lub rozsuwanych, przystosowanych dla osób niepełnosprawnych.
- Przestrzeń manewrowa – musi umożliwiać swobodne otwarcie drzwi przez osobę na wózku.
- Klamki i zamki – muszą być obsługiwane jedną ręką i znajdować się na wysokości maksymalnie 120 cm od podłogi. W budynkach użyteczności publicznej należy dodatkowo zapewnić opisy w alfabecie Braille'a.
Wymiary łazienki dla niepełnosprawnych, które są zalecane dla tego rodzaju pomieszczenia, to gwarancja tego, że ten, kto jeździ na wózku czy porusza się o kulach, nie będzie skazany na pomoc innych.
Łazienka dla niepełnosprawnych – prysznic
Dobrze zaprojektowana i nowoczesna łazienka dla niepełnosprawnych powinna mieć w swoim wyposażeniu odpowiedni natrysk. Prysznicw łazience dla niepełnosprwnych może być przystosowany w różny sposób. Oto możliwe opcje:
1. Kabina niezamknięta – minimum przestrzeni, maksimum funkcjonalności
- Wymiary minimalne – 0,9 m² powierzchni oraz 0,9 m szerokości.
- Co to znaczy? Taka kabina nie ma pełnych ścian i może być wyposażona w zasłonę lub ściankę tylko do pewnej wysokości. Jest idealnym rozwiązaniem, gdy chcesz zapewnić osobie na wózku łatwy dostęp do prysznica.
- Dodatkowe wyposażenie – zainstaluj poręcze i siedzisko. Dodatkowo, przestrzeń obok kabiny musi być wystarczająco duża, by osoba na wózku mogła swobodnie manewrować.
2. Kabina zamknięta – trochę więcej prywatności
- Wymiary minimalne – 1,5 m² powierzchni i 0,9 m szerokości.
- Co to znaczy? Ta kabina ma ścianki na całą wysokość pomieszczenia, co zapewnia większą prywatność. Jest to dobry wybór, jeśli szukasz czegoś bardziej osłoniętego, ale nadal zapewniającego dostępność.
- Przestrzeń manewrowa – choć zamknięta kabina jest funkcjonalna, musisz upewnić się, że wózek inwalidzki zmieści się w łazience i osoba niepełnosprawna ma wystarczająco dużo miejsca do poruszania się.
3. Kabina przystosowana do wózków inwalidzkich – pełne dostosowanie
- Wymiary minimalne – 2,5 m² powierzchni, 0,9 m szerokości.
- Przestrzeń manewrowa – minimum 120 cm długości i 90 cm szerokości obok kabiny.
- Co to znaczy? To pełnowymiarowa kabina, całkowicie dostosowana do potrzeb osoby na wózku inwalidzkim. Wewnątrz kabiny muszą znaleźć się poręcze oraz siedzisko. Zawory prysznica i główka muszą być umieszczone na takiej wysokości, aby osoba na wózku mogła z nich łatwo korzystać.
Kiedy projekt pomieszczenia zakłada montaż prysznica, to warunki techniczne elementów stałych muszą spełniać konkretne wymagania. Wybór opcji z brodzikiem wymusza to, że musi być on modelem najazdowym, z powierzchnią antypoślizgową, oraz mieć syfon obsługiwany od góry. W kabinach bez brodzika płytki również muszą mieć wykończenie zapobiegające poślizgnięciu się.
Jeżeli budowana jest łazienka dla niepełnosprawnych, wytyczne takie jak umieszczenie w kabinie siedziska nie mogą zostać potraktowane po macoszemu. Siedzisko prysznicowe powinno znajdować się na wysokości 46-48 cm. To samo dotyczy uchwytów, które należy mocować między 75 a 85 cm, mierząc od poziomu podłoża kabiny. Natomiast wąż do słuchawki o długości 150 cm zapewni wygodę podczas codziennej toalety.
Dostosowanie obszaru umywalki do osób niepełnosprawnych
Wymiary toalety, które sprawią, że korzystanie z niej będzie komfortowe, to nie wszystko. Trzeba zadbać również o właściwy rodzaj urządzeń sanitarnych. Jednym z najważniejszych z nich jest właśnie umywalka. Ubikacja dla niepełnosprawnych musi być wyposażona w element przystosowany do ich potrzeb.
Łazienki dla osób niepełnosprawnych wymagają tego, aby montować w nich umywalki o szerokości nie mniejszej niż 60 cm. Nie powinny być one instalowane wyżej niż 80 cm od podłogi. Natomiast przestrzeń manewrowa wokół tego elementu musi wynosić 90x120 cm. Trzeba także zadbać o to, aby odległość baterii od przedniej krawędzi misy wynosiła nie więcej niż 40 cm.
W taki sposób powstanie skrojona na miarę wyjątkowych potrzeb łazienka dla niepełnosprawnych. Wymiary umywalki to tak samo istotna kwestia jak wielkość innych urządzeń sanitarnych, takich jak na przykład muszla klozetowa dla niepełnosprawnych.
produkty z kategorii Umywalki dla niepełnosprawnychWięcej
Toaleta dla niepełnosprawnych
Strefa WC to kluczowa przestrzeń, jaką musi mieć każda toaleta dla niepełnosprawnych. Przepisy i zasady projektowania tego pomieszczenia mają zapobiec powstaniu jakichkolwiek barier architektonicznych.
Wymiary sedesu oraz wysokość jego montażu – musi być odpowiedzią na potrzeby tych, którzy poruszają się na wózkach, o kulach lub mają inne dysfunkcje ruchowe. Dlatego instalując misę ustępową, należy zachować wokół niej przestrzeń o wymiarach 150x150 cm.
Jak powinno wyglądać odpowiednio zamontowane WC? Niepełnosprawni będą mogli z niego samodzielnie korzystać, jeżeli będzie znajdowało się na wysokości 45-50 cm od podłogi. WC dla niepełnosprawnych – wielkość samej misy ustępowej – musi być starannie wybrane. Misa musi mieć długość 70 cm.
Sedes dla niepełnosprawnych powinien mieć oparcie znajdujące się w odległości 55 cm od jego przedniej krawędzi. Nie obejdzie się także bez uchwytów, które są niezbędne podczas wstawania z wózka i siadania na sedesie. Spełnienie tych wymagań jest konieczne szczególnie wtedy, kiedy powstaje toaleta publiczna dla niepełnosprawnych. Wymiary muszli klozetowej oraz to, gdzie zamontowany jest przycisk do spłukiwania wody (nie może się on znajdować wyżej niż 120 cm od podłogi), gwarantują pełną niezależność poza własnym domem.
Toaleta dla niepełnosprawnych to obowiązkowe pomieszczenie w budynkach użyteczności publicznej. Warto jednak pomyśleć o niej także w hotelach czy restauracjach.
produkty z kategorii Muszle WC dla niepełnosprawnychWięcej
Łazienka dla niepełnosprawnych w bloku
Jak powinna wyglądać domowa toaleta dla osoby niepełnosprawnej? Warunki techniczne powinny odpowiadać tym, które są opisane w przepisach. Jednak wynikające z nich wymiary WC dla niepełnosprawnych są często wręcz niemożliwe do realizacji, jeżeli do dyspozycji pozostaje metraż mieszkania w bloku. .
W pomieszczeniu, jakim jest toaleta, niepełnosprawni powinni czuć się jak najbardziej komfortowo. W mieszkaniach w budynkach z wielkiej płyty warto połączyć ją z łazienką. Muszą się tam oczywiście znaleźć: specjalny WC kompakt dla niepełnosprawnych, natrysk i umywalka. Kompakt dla niepełnosprawnych musi być zawsze montowany wraz z poręczami.
Nawet wtedy, gdy jest projektowana mała łazienka dla niepełnosprawnych, koszty takiego przedsięwzięcia mogą być spore. Dlatego istnieje możliwość skorzystania z pomocy finansowej.
W jaki sposób może powstać kompleksowa łazienka dla niepełnosprawnych? Dofinansowanie można uzyskać z PFRON, czyli z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – należy złożyć tam stosowny wniosek wraz z orzeczeniem o niepełnosprawności.
Nowoczesna łazienka dla niepełnosprawnych - uwagi końcowe
Mimo że wydaje się, iż toaleta dla osób z niepełnosprawnnościami jest przedsięwzięciem bardzo trudnym do realizacji z uwagi na koszty i wymagania funkcjonalne, odpowiednio zaprojektowane pomieszczenie jest niezbędne osobom z problemami z poruszaniem się. W XXI wieku toaleta dla osób niepełnosprawnych to nie luksus, a podstawowe wyposażenie mieszkania czy budynku użyteczności publicznej.
Bez względu na to, czy projektujemy łazienkę dla konkretnej osoby niepełnosprawnej w domu jednorodzinnym, bloku, czy też przygotowujemy przestrzeń użyteczności publicznej, zawsze kierujemy się kilkoma podstawowymi kryteriami, które są istotne w projektowaniu każdej łazienki.
Łatwość użytkowania – wszystkie elementy łazienki powinny być łatwe w obsłudze dla osób o różnym stopniu sprawności. Dotyczy to przede wszystkim łazienek w przestrzeni publicznej, które muszą uwzględniać potrzeby zarówno osób poruszających się na wózkach, o kulach, jak i osób niewidomych.
Elastyczność – łazienka powinna być elastyczna, co oznacza możliwość dostosowania do różnych potrzeb użytkowników.
Prostota i intuicyjność – układ i funkcje łazienki powinny być proste i intuicyjne w obsłudze. Innymi słowy, korzystanie z urządzeń nie powinno sprawiać trudności ani wymagać wykonywania skomplikowanych czynności, które mogłyby być problematyczne dla użytkownika.
Tolerancja na błędy – projekt łazienki powinien minimalizować ryzyko wypadków i urazów.
Niski wysiłek fizyczny – korzystanie z łazienki powinno wymagać minimalnego wysiłku fizycznego, co jest szczególnie ważne dla osób z ograniczoną sprawnością.
Odpowiednia wielkość i przestrzeń – należy zapewnić wystarczającą przestrzeń, aby umożliwić swobodne poruszanie się, zwłaszcza dla osób korzystających z wózków inwalidzkich.